Bitcoin çılgınlığı yayılıyor!

Bitcoin çılgınlığı yayılıyor!

Yaklaşık 10 yıl önce adını duyuran sanal para birimi Bitcoin çılgınlığı dünyayı sardı. Yılbaşından bu yana yüzde 400’ü aşan değer artışı Bitcoin’in daha fazla konuşulur hale gelmesini sağladı.

Dünyada yılbaşından bu yana dolar bazında yüzde 400 değer kazanan Bitcoin’de adeta çılgınlık yaşanıyor. Fakat uzmanlar uyarıyor. Finansal okuryazarlığınız yoksa dokunmayın!” Bitcoin işlemlerine dünyada 400, Türkiye’de dört kurum aracılık ediyor. 5 bin doları aşan bitcoin alınır mı? Bitcoin avantajlı mı, dezavantajlı mı?

2017 yılı hiç tartışmasız bitcoin yılı oldu. Yaklaşık 10 yıl önce çıkarılmasına rağmen uzun süre sınırlı bir çevreye sıkışıp kalan yeni çağın sanal para biriminin ismini ar­tık neredeyse duymayan kalmadı. Tabii bunda en büyük etken, bitcoin’in yılbaşından bu güne yüzde 400’ü aşan değer artı­şıyla tarihi zirvesi olan 5.220 dolara çıkması oldu. Hiçbir yatırım aracının ulaşamadığı bu muhteşem getiri herkesin ilgisini çekiyor. Artık finansal okuryazarlığı olsun olmasın herkes bitcoin’i ismen de olsa bi­liyor. Ancak yine de biteoin nedir, bitco­in madencileri kimlerdir, bitcoin işlem plat­formu blockchain nasıl işler, sorularının ya­nıtını hala çok az insan biliyor. Üstelik bu durum sadece Türkiye’ye özgü değil tüm dünyada da benzer bir durum söz konusu.

Bitcoin’le ilgili çıkan yazılara baktığımız­da, ilk satırlar genellikle “2008 yılında Sa- toshi Nakamato tarafından ortaya çıkar­tılan kripto para” diye başlıyor. Ancak ne hikmetse daha Satoshi Nakamato’yu gö­ren olmadı!.. Bu gizemli para son yıllarda yüksek getirisinin dışında global düzeyde tartışmaların da odağına yerleşti. Dijital dünyanın temsilcilerine göre çok uzun değil hatta orta vadede bitcoin dünyanın rezerv para birimi ABD Doları ve Avru­pa para birimi Euro’nun tahtına oturacak. Ancak görünen o ki kamu otoriteleri, re­gülatörler ve finans kesimleri hala kripto para bitcoin’e mesafeli duruyor.

Buna karşın ufak adımlarla da olsa ka­mu ve kurumsal tarafta bitcoin’e hazırlık­lar başlamış durumda. Örneğin ABD Ser­maye Piyasası Kurulu (SEC) “Bilcoin’i ka­bul ediyorum” dedi. Ancak kurum “Bu bir para değil emtiadır” şartı koyuyor. Buna karşın Japonya bitcoin ve tüm kripto pa­ra birimlerini para olarak kabul ediyor. Di­ğer ülkeler ise bu konuda henüz bir açık­lama yapmış değiller. Sonuçta hala bitco­in para birimi mi, yoksa yatırım aracı mı konusunda alınmış herhangi bir ortak ka­rar yok.

YASAL ALTYAPI HENÜZ YOK

Gelelim çağın sanal para birimi bitco­in’e… “Bitcoin nasıl üretiliyor, bitcoin ma­denciliği nedir?” soruları bu yazının ana konusu değil ancak çok basitçe anlatmak gerekirse bitcoin aslında bir algoritma. Bu bilgisayarınızın işlemcilerini yoran bir ma­tematik formül. Bunu her çözdüğünüzde bir ödül kazanıyorsunuz. Başka bir deyiş­le bitcoin kazanıyorsunuz. Bu ödülün kazanılabilmesi içinse blockchain’e entegre olunması gerekiyor.

İşte bitcoin yapısı en basit anlatımıyla bu şekilde çalışıyor. Ancak herkes bitcoin ma­dencisi olamaz ve bitcoin çıkartamaz. Siz de yasal prosedürleri daha belli olmadığı için aslında birer web sitesi olan bitcoin borsalarına başvurup bitcoin alımı yapabi­lirsiniz. Bu konuda bir de minik bilgi ve­relim. Dünyada son verilere göre günlük işlem hacmi bin doları aşan toplam 400 ci­varı bitcoin borsası bulunuyor.

‘MİLYON DOLARLIK YATIRIM ŞART’

Tekrar bitcoin madencilerine dönersek; bugün dünyada 16 milyona yakın bitcoin üretilmiş durumda. Toplamda üretilebilecek bitcoin sayısı ise 21 milyon. Bu hızla bitcoin üretilmesi durumunda sekiz yıl son­ra 21 milyon sayısına ulaşılacak. Başka de­yişle artık bitcoin üretilemeyecek. Belirt­mekte fayda var, bitcoin üretmek hiç ko­lay değil. İlk başlarda ellerindeki iPad’ler- le bitcoin üreten bitcoin madencileri, bu­gün bunun için milyon dolarlık yatırımlar yapmak zorunda.

BTC Türk’ün Sahibi Ozan Yurtseven, “Örneğin kabaca bir hesap yapmak gere­kirse, 10 milyon dolarlık bir tesis kurarsa­nız bunu bir buçuk sene içerisinde çıkar­tır üstüne kara geçebilirsiniz” diyor. Yani bitcoin çıkartma maliyeti derine inildikçe tıpkı altın, petrol çıkarma maliyeti gibi her geçen gün artıyor. Tabii süreç uzadıkça elektrik tüketimi dolayısıyla elektrik ma­liyeti de katlanıyor. Yurtseven, bu yüzden, bitcoin üretiminde çok yüksek elektrik kul­lanıldığı için şimdi elektrik ucuz olan ör­neğin Çin, Venezüela gibi ülkelerin bu ko­nuda öne geçtiğini söylüyor.

‘HERKES ALMAMALI’

Artık üretimi iyice zorlaşan bitcoin’in, bu kez yatırım aracı olarak yıldızı parlama­ya başladı. Yıla 997.75 dolar seviyesinden başlayan bitcoin, geçen perşembe tarihi zir­vesi olan 5.220 dolara kadar çıktı. Buna gö­re yılbaşında 1 bitcoin satın alan bir kişi­nin dolar bazında kazancı yüzde 400’ü aş­tı. TL bazında baktığımızda da durum çok farklı değil. 2017 yılbaşında Türkiye’de 3.483 TL’den satılan 1 bitcoin’in geçen haf­ta fiyatı 18.840 TL’ye fırladı. Buna göre TL bazında yatırımcının kazancı kur farkının da etkisiyle yüzde 440 oldu.

Özellikle son 10 ayda sağlanan bu ge­tiriler bitcoin’i yatırımcıların odak nokta­sına koydu. Eskiden mühendislik bilen, teknolojiyi yakından takip eden, bilgisayar oyunu oynayan, hayatında dijitali öne çı­kartan genç kesimler bitcoinle ilgilenirken, artık beyaz yakalı, hisse senedi alım satı­mı yapmış, finansal okuryazarlığı yüksek ve 30’lu yaşlardakilerin ilgi alanına girme­ye başladı.

Ancak uzmanlar bu durumdan son de­rece rahatsız. Bu enstrümanın derinliğinin olmaması ve çok sert fiyat hareketleri ya­şanması yüzünden riskinin yüksek olduğu­na dikkat çekiyorlar. Bu nedenle finansal okuryazarlığı olmayan, ürünü tanımayan­ların yatırım yapmasını önermiyorlar. Bu­gün Türkiye’de bitcoin işlemi yapan az sa­yıda kurum var. Örneğin, Gedik Yatırım bitcoin’de fiyat farklılıklarının alım satımı­na aracılık ederken, BTC Türk TL üzerin­den bitcoin alım satımına aracılık ediyor. Yine sektörde belli büyüklüğe ulaşmış Paribu ve Koineks firmaları da bulunuyor.

Öncelikle hesap açmanız gerekiyor. Tabii işlem öncesi bitcoin’ler blockchain’deki aracı kurumunuzun cüzdanına, TL’ler ise banka hesaplarına yatırılıyor. Ardından aracı kurumunuza alım veya satım emri ve­riyorsunuz. İşlem biçimi ise Borsa İstanbul’a benziyor. Bitcoin almak isteyenlerin emirleri tahtalarda en iyiden en kötüye doğru sıralanıyor. Satış yapmak isteyenle­rin emirleri de yine aynı şekilde en iyiden en kötüye doğru yer alıyor. Burada bazı ya­tırımcılar emirlerini tahtaya yazarken, ba­zıları tahtadaki fiyatlardan alım veya satım yapıyor.

Satın aldığınız ya da çıkarttığınız Bitco- inleri ayrıca internet üzerinden harcayabi­lir ya da alışveriş yapabilirsiniz. Bizim ül­kemizde henüz olmasa da dünya üzerin­de bitcoin’i kullanan mağazalar ve restoranlar var. Bu yerlere Bitcoin Travel ve Bit- coin Navigator üzerinden ulaşılıyor.

Bitcoin’i alışverişlerde kullanabilmek ve borsalarda alım satımını yapabilmek içinse mutlaka sanal cüzdanınızın olması gerekiyor. Bu sanal cüzdanınızı cep tele­fonunuzda, bilgisayarınızda oluşturabile­ceğiniz gibi internet üzerinde bulunan web servislerinden de çıkartabiliyorsu­nuz. Kişi başına cüzdan sınırı ise bulunmu­yor. Dilediğiniz kadar cüzdan oluşturabi­lirsiniz. Oluşturacağınız bu sanal cüzdan ile para alabilir, para gönderebilir hatta alışveriş yapabilirsiniz.

BİTCOİN İÇİN BLOCKCHAIN

Tabii bitcoin işlemi gerçekleştirmek is­tiyorsanız mutlaka bunu blockchain siste­mi üzerinden gerçekleştirmeniz gerekiyor. Blockchain, şifrelenmiş işlem takibi yapı­labilen dağınık veri tabanı olarak tanım­lanıyor. Takip edilebilen ve kınlamayan blockchain teknolojisi, bir merkeze bağlı olmadan işlem yapmayı mümkün kılıyor. Böylece tüm ticari işlemler, birebir satıcı ile alıcı arasında güvenli olarak yapılabi­liyor. Bu özelliği nedeniyle sadece bitco­in, ethereum gibi kripto paralar değil, ta­pu senedi gibi maddi değerlerin yanı sıra kitap, resim, patent ve beste gibi fikri de­ğerler de bu teknolojiyle kayıt altına alına­biliyor. Katılımcı ağının herhangi bir nok­tasında bir hata olduğunda, diğer kullanı­cılar operasyona devam ederek bilginin gü­venliğini ve kullanışlılığını koruyabiliyor. Sistemin en büyük özelliği ise sistemdeki işlemleri katılımcıların tamamının görebil­mesi. Başka bir ifadeyle tam şeffaf bir sistem. Bu sayede sistemin denetlenmesi kolaylaşıyor, tabii kullanıcıların güven so­runu da ortadan kalkıyor.

Blockchain’de bilgi değişikliği yapılabil­mesi için öncelikle sistemde tespit edilme­si gerekiyor ve bu da bilgi güvenliğini ar­tırıyor. Böylece dolandırıcılık riski en aza indiriliyor. Ayrıca belgelerin tamamı şifre­lenerek defter kaydı olarak gösterilebili­yor. Her yeni işlem, daha önceki girişler­le harmanlanıyor. Bir saldırganın herhangi bir kaydı değiştirebilmesi için defter kaydını oluşturan bütün sayfaları yeniden yaratması gerekiyor. Bu da Blockchain’i da­ha da emniyetli bir hale getiriyor.

İŞLEM HACMİNDE İLK SIRADA

Bizim yazımızın ana konusu bitcoin an­cak kripto paralar sadece bitcoin ile sınır­lı değil. Öncelikle şunu belirtmekte fayda var; bugün bitcoin kripto paralar içerisin­de piyasa değeri en yüksek para birimi ol­ma özelliğini koruyor. Son verilere göre bit- coin’in dünyadaki piyasa değeri 86 milyar doları da aştı. Onu en yakından takip eden ethereum 29 milyar dolar düzeyinde. Pi­yasa değeri en büyük üçüncü kripto para olan ripplc ise 10 milyar dolara ulaşıyor. Listede 10’uncu sırada bulunan lOTA’nın piyasa değeri ise ancak 1.3 milyar dolar. Pi­yasa değerinin az olması bu kripto para­ların likiditesini de etkiliyor. Bu nedenle likidite sorunu yaşamak istemeyen yatırım­cıların ilk tercihi hala Bitcoin.

Ülkemize baktığımızda ise bugün Tür­kiye’de bitcoin dışında başka kripto para birimi işlemi gerçekleşmiyordu. Geçen hafta itibariyle BTC Trade, müşterilerine Ethereum üzerinden işlem yapma imkanı sağladı. Kurum önümüzdeki aylarda yatı­rımcıların rağbet gösterdiği diğer para birimleri rippie ve dash’ı da çıkarmayı plan­lıyor.

GAYRİMENKULCÜLER SICAK BAKIYOR

Bitcoin kripto bir para ve önümüzdeki dönem ticarette ön plana çıkacağına yöne­lik beklentiler oldukça kuvvetli. Hatta haberimizin başında da belirttiğimiz gibi bugün artık biteoin’in dolar ve euro’nun rakibi olacağı iddiaları tartışılıyor.

Türkiye’de Bitcoin’i bir ödeme aracı olarak kullanmaya en sıcak bakan sektör ise gayrimenkul. Şifrelenmiş dijital para biri­mi bitcoin ve arkasındaki sistem blockcha- in teknolojisinin, özellikle emlak alım sa­tım ve kiralama işlemlerini daha güvenli hale getireceğini söyleyen Zingat.com CEO’su Ahmet Kayhan; “Blockchain tek­nolojisi, açık mimari yapısı ve genel kabul görmüş protokol çerçeveleri emlak iş­lemlerinin hızlandırılması, maliyetlerin düşürülmesi ve sahtekârlıkların önlen­mesinde büyük avantajlar sağlayacak” di­yor. Emlak sektöründe dolandırıcılık va­kalarına çok sık rastlandığını hatırlatan Kayhan, sözlerini şöyl sürdürüyor:

“Dolandırıcılık, sek­törümüzün en ciddi so­runlarından biri. Emlak sektöründe özellikle ta­pu işlemlerinde evrakta veya kimlikte sahtccilil gibi durumlar ortaya çıka liyor. Blockchain, alıcının para­sını içeride tutarken satıcının dijital sahip­lik sertifikasını da sistemde saklıyor. Böy- lece alıcının ödeme yapmaması veya satı­cının kendisine ait olmayan bir gayrimen- kulii satması gibi risklerin önüne geçiliyor. Bu teknoloji güvenilirliğini; dijital olarak imzalanması, şifrelenmesi ve kopyalanama- ması gibi özellikleriyle sağlıyor.”

Sektör temsilcilerine göre bitcoin gay­rimenkul sektörünün dışında perakende sektöründe de önümüzdeki dönemde alım satımlarda kullanılabilecek.

Avantajlı mı, dezavantajlı mı?

■      Enflasyon riski düşük: Teknik tasarımı itibariyle maksimum 21 milyon adet bitcoin üretilebilir. Dolayısıyla bitcoin’in enflasyon riski çok düşük.

■      Çökme riski düşük: Reel para birimlerinin çöküşü,

hükümetlere bağlı yaşanan hiperen- flasyonlardan kaynaklanır. Bit­coin sistemi de herhangi bir hükümete bağlı olmadığı için çökme riski neredeyse sıfır.

■      Güvenli, basit ve ucuz: Bitcoin’de ödeme yapma ve hesaplar arası para transferi yapma gibi işlemler daha güvenli ve daha ucuz hale geliyor. Çünkü bitcoin teknolojisi peer to peer [P2P] sistemiyle; yani hiçbir aracı olmadan direkt olarak eşler-arası çalışıyor.

■      Taşıması kolay: Milyarlarca dolar değerindeki bitcoin’lerinizi küçük bir hafıza kartında bile taşıyabilirsiniz. Bunu nakit para ile ya da başka bir sistem ile yapmak neredeyse imkansız.

■      İzi sürülemez: Bitcoin’lerin takip edilemiyor olmasının ya da herhangi bir iz bırakmamasının avantajları olduğu kadar dezavantajları da var. Örneğin, bitcoin sisteminizdeki mali kaynağınızın ne kadar olduğu ya da hesabınız hakkındaki diğer bilgiler, hükümetler de dahil olmak üzere hiç kimse tarafından bilinemez ve takip edilemez. Dolayısıyla hükümetlerin mali kaynağınıza göz dikmesini [vergi] önlemiş
olursunuz. Ancak izinin sürülemez olması, suçların rahat rahat işlenebilmesi anlamına geliyor. Uyuşturucu gibi yasal olmayan maddelerin satılması tarzı durumlar için oldukça uygun bir ortam hazırlıyor bitcoin teknolojisi. Bazı hükümetlerin bitcoin’i bir para birimi olarak kabul etmemelerinin en büyük sebebi budur.

■      Kaybetmesi kolay: Kredi kartınızı kaybettiğinizde ya da banka hesabınız başka birisi tarafından ele geçirildiğinde, bankanızı arayarak durumu anında kurtarabilirsiniz. Ancak bitcoin için aynı şeyler geçerli değil. Bitcoin sisteminde; kaybettiğiniz bitcoin’leri, ya da ele geçirilen bitcoin cüzdanınızı geri almak için kullanabileceğiniz bir mekanizma yok. Ancak belirtmekte fayda var bu sık rastlanan bir durum değil.

■      Harcama alanı darlığı: Ödeme sistemi olarak bitcoin sisteminin de kullanıldığı çok fazla yer yok. Her ne kadar gelişim aşamasında olsa da, şu anda bitcoin sahibi olmaktaki en büyük amaç, yatırım.

■      Değişken: Bitcoin’in değer grafiğine baktığımızda herkesin aklından bitcoin yatırımı yapmak geçebilir, ancak bitcoin değeri nasıl hızla yükseldiyse düşme riski de o kadar fazla. Dolayısıyla bitcoin yatırımının özellikle finansal okuryazarlığı olmayanlar için riski oldukça yüksek bir yatırım olduğunu unutmayın.

“Yakından takip ediyoruz”

Didem Dinçer BAŞER / Garanti Bankası Gn. Md. Yardımcısı (Dijital Bankacılık)

Bitcoin bir kripto para birimi. Haliyle paranın o tarafa akışı var. Diğer ülkelerde para olarak ve ağırlıklı olarak onun değerlenmesi anlamında kullanılıyor. Ancak bugün bankaların gerçekten anlamaya çalıştığı ve kendi operasyonlarında nasıl kullanabilecekleri konusunda üzerinde çalıştıkları konu blockchain. Blockchain yakından takip ettiğimiz ve nerelere uyarlayabiliriz diye anlamaya çalıştığımız bir altyapı.

Verinin elektronik olarak karşı taraflara aktarılması anlamında, altyapısal olarak büyük verimlilikler getirebilecek bir teknoloji. Ama uyarlamalar ne olur, bankacılığın hangi kısmında, arka tarafta yaptığımız operasyonlarda ve müşteriye yönelik operasyonların neresinde kullanılabilir, bunlar üzerinde çalışılacak. Bankacılık sektörü akışlarını nerede iyileştirilebilir meselesini anlamaya çalışıyor.

“Bitcoin’e değil, fiyat farkına aracılık ediyoruz”

Anıl GERİK / Gedik Yatırım FX Bölüm Direktörü

Bitcoin’i SPK bir para birimi olarak tanımıyor. Onun için biz bunu para birimi olarak koyamıyoruz. Bu yüzden aracı kurum olarak şöyle bir çözüme başvurduk. Bugün İngiltere’deki bütün kurumlar da böyle yapıyor. Biz bitcoin’in kendisini almıyoruz, fiyatına işlem yapıyoruz. Tıpkı bugün forex platformlarında DAX’in kendisine değil fiyatına işlem yaptığımız gibi. Fiyat 11 binden 11.150 TL’ye mi çıktı? Siz bir lot aldıysanız 150 puan kar edebiliyorsunuz. Sattıysanız 150 puanlık farktan zarar ediyorsunuz. Ama herhangi bir şekilde gerçekten Dow kağıdı aldınız mı? Hayır, sadece onun fiyat farkını satın aldınız. İngiltere’deki tüm kurumlar bitcoin’le böyle çalışıyor. Biz de bitcoin’in kendisini alıp sattırmıyoruz; müşterimize fiyat farkını alıp sattırabiliyoruz. Mevzuatımız da buna izin veriyor.

Gedik olarak bitcoin işlemlerimiz için Londra ile çalışıyoruz. Müşterimiz 100 bitcoin alıyorsa ben ne yapıyorum hemen kendimi hedge etmek için Londra’daki likidite sağlayıcıya gidip 100 bitcoin alıyorum. Eğer kendisi isterse gider başka bir yerde bu 100 bitcoin’lik işlemi hedge eder, isterse bunun riskine girer ve fiyat iniş çıkışlarında kar veya zarar eder,
isterse de gider fiziksel bitcoin alır. Yine dilerse satın aldığı bu 100 bitcoin’i Gedik Yatırım için rezerve eder. Yükselirse bozdurup parasını alır. Yapı olarak Gedik Yatırım böyle çalışıyor. Aracı kurumlar içinde sadece Gedik Yatırım bitcoin işlemi yapıyor.

Bitcoin’e talep nasıl derseniz; talep var ama bu maalesef çok bilge bir talep değil. İnsanlar bildiği için değil o volatiliteyi gördükleri için giriyorlar. Biz de bunu engellemek için herkese sistemimizi açmıyoruz. Önce satış ekiplerimiz bitcoin işlemi yapmak isteyen müşterimize bitcoin’i anlatıyorlar. Nasıl hareket ettiğini ve eski fiyat hareketlerini gösteriyorlar. Çünkü örneğin bir cuma 3.200 dolardan kapanıyor, pazartesi günü .3800 dolara ulaşıyor. Yani aşırı volatil ve dolayısıyla dikkatli işlem yapılması gereken bir ürün. Bu nedenle önce eğitim veriyoruz, telefonla anlatıyoruz. Web sitemizde her türlü bilgiyi veren bir de kitapçığımız var. Ondan da önemlisi istatistiki verilerimiz var. Biliyorsunuz foreks’te 50 bin TL alt sınır var. Biz de bitcoin işlemlerimizde bu alt limiti uyguluyoruz. Yani minimum 50 bin TL ile işlem imkanı sağlıyoruz. Zaten işlemler foreks ile aynı platformda gerçekleştiriliyor. Buradaki tek fark foreks’te bire 10 olan kaldıran oranımızı bitcoin’de bire bir uygulamamız. Bu piyasa çok volatil olduğu için yatırımcılarımızı korumak adına böyle bir karar aldık. Biz bu piyasaya bu işi bilenler ve trade etmek isteyenler gelsin diyoruz.

“Yurtdışına bitcoin borsası satıyoruz”

Ozan YURTSEVEN / BTC Türk’ün Sahibi

BTC Trader’ın kardeş firması BTC Türk bir yazılım firması. BTC Trader’ın blockchain yazılımı ve bitcoin altyapısını hazırlamış. Yurtdışından birçok firmanın kendilerine başvuruda bulunarak anahtar teslim yazılım almak istediğini söyleyen BTC Türk CTO’su Ozan Yurtseven, firmanın faaliyetleri hakkında şu bilgiyi veriyor: “Bizim bir yazılımımız var ve bunu talep eden firmalara kiralıyoruz. Siz benim bir tane bitcoin exchange’im (borsam) olsun diyorsunuz. Ama yazılımcı değilsiniz veya yazılımcısınız ama kod yazmak istemiyorsunuz. Ayrıca Bitcoin Exchange yazılımı güvenlik açığı yaratabilecek olması nedeniyle de oldukça zor ve tehlikeli. Sonuçta bize geliyorsunuz. Son dönemde bana yazılımı kiralar mısın diye gelen çok kurum oldu. Biz talep eden firmalara anahtar teslim yazılım veriyoruz. Karşılığında da bize lisans ücreti ödüyorlar. Dünyanın birçok ülkesinden bu konuda teklif gelmeye başladı. Biz de yazılım ihraç etmeye başladık. Bugüne kadar Kore ile anlaşma imzaladık. Birkaç hafta içinde Güney Afrikalılar ile yazılım kiralama anlaşmamızda son imzaları atacağız. Halen 2-3 tane firmayla da görüşmelerimiz sürüyor. Özetle talep gösteren ülkeler var.”

Esin Çetinel / Para